Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

- Αναρτήθηκε στις : 15/11/2015 από Πισσαρίδης Κώστας

Ενημερώθηκε στις 21/07/2024

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ;

Η Συστολική πίεση (Σ.Α.Π.) είναι η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες από το αίμα που εκτοξεύει η καρδιά σ’ αυτές.

Η Διαστολική πίεση (Δ.Α.Π.) είναι η πίεση που υπάρχει στις αρτηρίες ανάμεσα σε δύο συσπάσεις της καρδιάς.

Το ύψος της πίεσης εκφράζεται σε χιλιοστά της στήλης Υδραργύρου (mm Hg), σαν κλάσμα της Σ.Α.Π. προς την Δ.Α.Π. (Σ.Α.Π./ Δ.Α.Π.).

Όταν η υπέρταση είναι πρωτοπαθής, η Συστολική (μεγάλη) Αρτηριακή Πίεση αυξάνεται συνεχώς σε όλη τη ζωή, κυρίως λόγω σκληρύνσεως των μεγάλων αρτηριών από γήρανση (μειώνονται οι ελαστικές ίνες και αυξάνονται οι ίνες κολλαγόνου).

Η αύξηση της Διαστολικής (μικρή) Αρτηριακής Πίεσης συνεχίζει μέχρι την ηλικία των 55 ετών περίπου και μετά συνήθως παραμένει σταθερή ή μειώνεται ελαφρά.

# Για τη θεραπεία της Υπέρτασης πατήστε: εδώ

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ;

Η Ιδανική πίεση είναι η μικρότερη από 120/70 mm Hg.

ΠΟΙΑ ΠΙΕΣΗ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ;

Βάσει των Ευρωπαϊκών οδηγιών (2024), Υπέρταση θεωρείται η πίεση που είναι μεγαλύτερη από 140 mm Hg για τη ΣΑΠ ή 90 mm Hg για τη ΔΑΠ.

Αυτή αφορά τον μέσο όρο από δύο τουλάχιστον μετρήσεις της πίεσης, με διαφορά ενός λεπτού, σε δύο τουλάχιστον επισκέψεις στο ιατρείο με διαφορά ημερών.

Σ’ αυτές η συστολική πίεση 120- 139 mm Hg και η διαστολική 70-89 mm Hg χαρακτηρίζεται σαν υψηλή Αρτηριακή πίεση (προηγουμένως χαρακτηριζόταν σαν προ-υπέρταση).

Υπέρταση με τις σπιτικές μετρήσεις ή με τις τιμές της 24ωρης συσκευής στην διάρκεια που δεν κοιμάται ο άνθρωπος υπάρχει αν ο μέσος όρος της ΣΑΠ είναι >135 mm Hg ή ο μέσος όρος της ΔΑΠ είναι >85 mm Hg.

ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η υπέρταση σπάνια προκαλεί συμπτώματα, γι’ αυτό λέγεται και σιωπηλός δολοφόνος, εκτός βέβαια, κι αν έχουν δημιουργηθεί βλάβες από αυτήν, μετά από χρόνια, οπότε υπάρχουν τα συμπτώματα από αυτές (π.χ. στηθάγχη). (Ας σημειωθεί ότι οι κεφαλαλγίες είναι συχνότερες σε όσους έχουν χαμηλή συστολική πίεση, συγκριτικά με τους υπερτασικούς!!).

Το 54% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το 47% της στεφανιαίας νόσου αποδίδονται σ’ αυτήν.

Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Περίπου το 35% των ενηλίκων είναι υπερτασικοί. Περίπου το 75% όσων είναι μεγαλύτεροι από 70 χρονών είναι υπερτασικοί.

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η υπέρταση συνηθέστερα είναι πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής (σε ποσοστό περίπου 90%) και οφείλεται σε κληρονομικές και περιβαλλοντικές αιτίες (αυξημένη πρόσληψη αλατιού, άγχος, καθιστική ζωή και αυξημένο σωματικό βάρος).

Σε ποσοστό περίπου 10% η υπέρταση είναι δευτεροπαθής από άλλη πάθηση (π.χ. νεφρών, επινεφριδίων κ.λ.π.).

Στο ανωτέρω σχεδιάγραμμα φαίνονται οι αιτίες της Δευτεροπαθούς Υπέρτασης ανάλογα με την ηλικία του Υπερτασικού.

https://www.ejinme.com/article/S0953-6205(24)00238-3/fulltext

Πρόσφατα ενοχοποιείται και η εισπνοή μικροσωματιδίων ΡΜ 2.5 στην αύξηση της συστολικής πίεσης (ανά 10 μg/m³αύξηση στα PM_2.5 αυξάνει τη Σ.Α.Π. κατά 0.86%)

http://circ.ahajournals.org/content/136/7/618.full?ijkey=gXiUq7Nij3Ok87C&keytype=ref

ΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Όταν πρωτο-διαγνωστεί η Αρτηριακή Υπέρταση (ή αργότερα, αν αυτή δεν ρυθμίζεται εύκολα), ελέγχουμε για ύπαρξη δευτεροπαθούς υπέρτασης.

# Ελέγχουμε οπωσδήποτε για Πρωτοπαθή Υπεραλδοστερονισμό (τελευταία υπολογίζεται ότι η συχνότητα του στους υπερτασικούς φτάνει ακόμη και στο 10%, ενώ παλιότερα νομίζαμε ότι αφορά λιγότερο από το 1%).

Ιδανική εξέταση για τη διάγνωση του είναι ο λόγος Αλδοστερόνης σε ng/dL / δραστικότητα Ρενίνης πλάσματος σε ng/mL/h. Αν η τιμή του λόγου ξεπερνά το 30-35 ανιχνεύονται όλοι όσοι τον παρουσιάζουν (με ψευδώς θετική τιμή στο 5% περίπου). Η τιμή της Αλδοστερόνης πρέπει να είναι > 10 ng/dL και να μην λαμβάνεται Σπιρονολακτόνη ούτε Επρενελόνη για >1 μήνα.

# Για έλεγχο της πιθανής ύπαρξης Φαιοχρωμοκυττώματος, ιδανικότερη εξέταση είναι η μέτρηση των μετανεφρινών σε ούρα 24ώρου.

# Για έλεγχο πιθανής νεφρικής βλάβης και του βαθμού της, υπολογίζουμε:

α) Την Κάθαρση Κρεατινίνης (ή e GFR) από την τιμή της Κρεατινίνης (και άλλους παράγοντες) στη διεύθυνση:

https://www.mcw.edu/calculators/creatinine.htm

β) Επιπλέον πρέπει να γνωρίζουμε την ποσότητα λευκώματος στα ούρα 24ώρου.

Η λευκωματινουρία υπολογίζεται εύκολα με το κλάσμα Λευκωματίνης/ Κρεατινίνης ούρων (UACR) σε ΑΠΛΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΟΥΡΩΝ, χωρίς την ανάγκη ούρων 24ώρου.

Λευκωματίνη ούρων (σε mg/dL)/Κρεατινίνη ούρων (σε g/dL)= UACR (mg/g) = η Λευκωματίνη σε mg, που αποβάλλεται στα ούρα το 24ωρο (περίπου).

Τιμή μεταξύ 30 και 300 mg θεωρείται μικρολευκωματινουρία και τιμή πάνω από 300 mg θεωρείται κανονική λευκωματινουρία.

Microsoft Word – GFR NEW.docx

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η αυξημένη πίεση μπορεί να ταξινομηθεί ανάλογα με διάφορες καταστάσεις.

1) Ανάλογα με την τοποθεσία που παρατηρείται αυξημένη:

α) Εμφανίζεται στην καθημερινή ζωή και στο ιατρείο.

β) Εμφανίζεται ΜΟΝΟ στο ιατρείο (υπέρταση της άσπρης μπλούζας).

γ) Εμφανίζεται ΜΟΝΟ στην καθημερινή ζωή, ενώ είναι φυσιολογική (κάτω από 140/90 mm Hg) στο ιατρείο. Η τελευταία ονομάζεται συγκαλυμμένη υπέρταση – ο όρος χρησιμοποιείται μόνο σε όσους δεν είναι υπό φαρμακευτική θεραπεία.

2) Ανάλογα με την περίοδο του 24ώρου που είναι αυξημένη:

α) Εμφανίζεται Μόνο στη διάρκεια που ο άνθρωπος είναι ξύπνιος περίπου στο 8% των ενηλίκων (ημερήσια υπέρταση).

β) Εμφανίζεται σαν Ημερήσια και νυκτερινή υπέρταση περίπου στο 20% των ενηλίκων.

γ) Εμφανίζεται Μόνο στην διάρκεια του ύπνου (μεμονωμένη νυκτερινή υπέρταση) περίπου στο 6% των ενηλίκων (υπο-ομάδα της συγκαλυμμένης υπέρτασης)

3) Ανάλογα με το ύψος της στο ιατρείο ταξινομείται σαν:

Α) Βάσει των παλιότερων Ευρωπαϊκών οδηγιών:

1^ου βαθμού υπέρταση, ή ήπια υπέρταση, είναι η πίεση από 140 ως 159/ ή και 90 ως 99 mm Hg.

2^ου βαθμού υπέρταση, ή μέτρια υπέρταση, είναι η πίεση από 160 ως 179/ ή και 100 ως 109 mm Hg.

3^ου βαθμού υπέρταση, ή βαριά υπέρταση, είναι η πίεση από 180 και μεγαλύτερη/ ή και από 110 mm Hg και μεγαλύτερη.

Β) Βάσει των Αμερικανικών οδηγιών (2017):

1^ου βαθμού υπέρταση, είναι η πίεση από 130 ως 140 mm Hg ή/και 80 ως 90 mm Hg.

2^ου βαθμού υπέρταση, είναι η πίεση πάνω από 140 mm Hg ή/και πάνω από 90 mm Hg.

3^ου βαθμού υπέρταση, ή Υπερτασική κρίση είναι η πίεση πάνω από 180 ή/και πάνω από από 120 mm Hg.

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΙΕΣΕΩΣ

Η μέτρηση της πίεσης γίνεται οπωσδήποτε μετά από ανάπαυση 5 λεπτών, σε καθιστή θέση, το δε χέρι πρέπει να ακουμπά χαλαρά σε ένα τραπέζι ύψους γραφείου. Η μέτρηση γίνεται στο χέρι με την ψηλότερη πίεση, όπως αυτό εντοπίστηκε στην πρώτη επίσκεψη στο ιατρείο.

Υπ’ όψιν ότι σε ηλικιωμένους και διαβητικούς, πρέπει να γίνονται μετρήσεις και σε όρθια θέση, λόγω πιθανότητας ορθοστατικής υπότασης (πτώση της Σ.Α.Π. στην όρθια θέση, μεγαλύτερη από 20 mm Hg).

ΟΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΠΙΕΣΕΩΣ

Οι καλύτερες συσκευές για την μέτρηση της πίεσης είναι οι υδραργυρικές. Τα μανόμετρα με τη βελόνα, για να είναι αξιόπιστα, πρέπει να ελέγχονται-ρυθμίζονται τακτικά με ένα καλό υδραργυρικό πιεσόμετρο. Βέβαια τα υδραργυρικά πιεσόμετρα, δυστυχώς δεν πωλούνται πια, λόγω του φόβου της μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα σε περίπτωση που κάποιο σπάσει και πεταχτεί στα σκουπίδια.

Τα τελευταία χρόνια πωλούνται στην αγορά αυτόματες ηλεκτρονικές συσκευές μέτρησης. Για να δείτε αν κάποιο ηλεκτρονικό πιεσόμετρο είναι καλό, μπορείτε να επισκεφθείτε την διεύθυνση στο διαδίκτυο www.dableducational.org.

Αν υπάρχει Κολπική Μαρμαρυγή τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται .

Προς το παρόν οι συσκευές του καρπού καλύτερα να μην χρησιμοποιούνται, παρά μόνο σε ανθρώπους με πολύ χοντρό μπράτσο.

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΤΗΚΕ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Εκτός από την μέτρηση της πίεσης στο ιατρείο, συστήνεται οπωσδήποτε η μέτρηση της πίεσης και στην καθημερινή ζωή, δηλαδή στο σπίτι και την εργασία, γιατί η Α.Π. παρουσιάζει πολλές διακυμάνσεις στη διάρκεια του 24ώρου, λόγω ψυχικού stress, σωματικής κούρασης κ.λ.π. Επίσης συστήνεται η μέτρηση στην καθημερινή ζωή, λόγω της ύπαρξης της υπέρτασης της άσπρης μπλούζας και της συγκαλυμμένης υπέρτασης.

Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στην καθημερινή ζωή γίνεται με δυο τρόπους:

α) ο απλούστερος και φθηνότερος είναι η μέτρηση και καταγραφή από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο, των τιμών της πίεσης για διάστημα ημερών και

β) η μέτρηση της με συσκευή 24ωρης καταγραφής (Holter πιέσεως).

Η μέτρηση της, με τη συσκευή 24ωρης καταγραφής υπερτερεί στο ότι μπορεί να μετρήσει την πίεση και στην διάρκεια του ύπνου, οπότε μπορεί να ανακαλύψει την μεμονωμένη νυκτερινή υπέρταση. Επίσης υπερτερεί στο ότι δεν διενεργείται η μέτρηση μετά ανάπαυση 5 λεπτών, οπότε οι συνθήκες είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Οι μετρήσεις από τον ίδιο στο σπίτι θα γίνουν αρκετές φορές την ημέρα για μια εβδομάδα και θα βγει ο μέσος όρος από αυτές, αφού αφαιρεθούν οι μετρήσεις της πρώτης ημέρας.

Επίσης θα πρέπει να ελεγχθεί η ακρίβεια του σπιτικού πιεσόμετρου συγκρίνοντας το με το υδραργυρικό πιεσόμετρο του ιατρείου. Ο τρόπος αυτός υπερτερεί στο ότι έχουμε τιμές από πολλές ημέρες.

Η ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΠΡΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ

Όταν η υπέρταση εμφανίζεται μόνο στο ιατρείο, χωρίς να υπάρχει στην καθημερινή ζωή, ονομάζεται υπέρταση της άσπρης μπλούζας (white coat hypertension). Περίπου το 30% των υπερτασικών στο γραφείο, δεν έχουν υπέρταση στην καθημερινή τους ζωή. Σε αυτούς συστήνεται μόνο υγιεινοδιαιτητική θεραπεία και συχνή παρακολούθηση.

Στην πραγματικότητα η υπέρταση της άσπρης μπλούζας θεωρείται ενδιάμεσο παθοφυσιολογικό στάδιο, μεταξύ φυσιολογικής πίεσης και υπέρτασης.

Η ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Η συγκαλυμμένη υπέρταση (masked hypertension) είναι ακριβώς το αντίθετο από την υπέρταση της άσπρης μπλούζας. Δηλαδή υπάρχει υπέρταση στην καθημερινή ζωή, η οποία εξαφανίζεται στο ιατρείο.

Περίπου το 22% !! από όσους έχουν φυσιολογική πίεση στο ιατρείο είναι υπερτασικοί στην καθημερινή τους ζωή και περίπου το 14 % !! του ενηλίκου πληθυσμού που θεωρείται ότι δεν παρουσιάζει υπέρταση, στην πραγματικότητα έχει συγκεκαλυμμένη υπέρταση.

Η συγκαλυμμένη υπέρταση πρέπει να θεραπεύεται φαρμακευτικά (Ευρωπαϊκή οδηγία τύπου ΙΙα).

Στους διαβητικούς η συγκαλυμμένη υπέρταση είναι συχνότερη. Εννοείται ότι είναι μεγάλης σημασίας ο εντοπισμός της πριν να προκληθούν οι βλάβες στο καρδιαγγειακό.

Και τίθεται το ερώτημα, πώς θα καταλάβουμε αν κάποιος έχει συγκαλυμμένη υπέρταση αφού στο ιατρείο αυτή δεν είναι αυξημένη;

Ή θα πρέπει να συστήνουμε σπιτικές μετρήσεις σε όλο τον πληθυσμό άνω των 18 ετών, ή τουλάχιστον πρέπει να ελέγξουμε όσους στο ιατρείο έχουν φυσιολογική μεν Α.Π., αλλά κοντά στο όριο του 140/90 mm Hg (130-139/85-89 mm Hg ) και επιπλέον όσους έχουν καρδιαγγειακή νόσο ή σ. διαβήτη ή νεφρική ανεπάρκεια ή παχυσαρκία ή αν κάποιος από τους γονιούς έχει υπέρταση.

Είναι όμως καλύτερα να χρησιμοποιείται η συσκευή 24ωρης καταγραφής γιατί μερικοί με συγκαλυμμένη υπέρταση, είναι υπερτασικοί (μέσος όρος πάνω από 120/70 mm Hg) μόνο στον ύπνο τους (μεμονωμένη νυκτερινή υπέρταση).

Το 4 ως 8% των Ευρωπαίων έχει μεμονωμένη νυκτερινή υπέρταση και δεν μπορεί να γίνει η διάγνωση της, χωρίς 24ωρη καταγραφή.

24ωρη καταγραφή θα γίνει σε όσους έχουν ανεξήγητη βλάβη στα όργανα στόχους της υπέρτασης (στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό, στένωση καρωτίδων, αποφρακτική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων, βλάβες στις αρτηρίες των ματιών), ή παρουσιάζουν άπνοια ύπνου, ή σ. διαβήτη, ή νεφρική ανεπάρκεια ή υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των μετρήσεων στο σπίτι και στο ιατρείο κλπ.

ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Ανθεκτική Υπέρταση λέμε ότι υπάρχει αν με 3 φάρμακα από διαφορετικές κατηγορίες δεν επιτυγχάνεται ο έλεγχος (ο στόχος) της Αρτηριακής Πίεσης (το 1 από τα 3 φάρμακα απαιτείται να είναι διουρητικό) ή αν επιτεύχθηκε ο στόχος με 4 ή περισσότερα φάρμακα.

(Πριν τεθεί η “σφραγίδα” ότι υπάρχει Ανθεκτική Υπέρταση, πρέπει να αποκλειστεί η Υπέρταση της Άσπρης μπλούζας και να σιγουρευτούμε ότι ο Υπερτασικός παίρνει τα φάρμακα του.)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

i) Πρέπει να ελέγχονται όλοι οι άνω των 18 με σπιτικές μετρήσεις πιέσεως για να δούμε αν είναι υπερτασικοί.

ii) Σε όσους έχουν ανεξήγητη καρδιαγγειακή νόσο ή σ. διαβήτη ή νεφρική ανεπάρκεια ή άπνοια ύπνου, καλύτερα να χρησιμοποιείται συσκευή 24ωρης καταγραφής για διάγνωση πιθανής μεμονωμένης νυκτερινής υπέρτασης.

Για τη Θεραπεία της Υπέρτασης, πατήστε εδώ.