Ο ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗΣ
Ενημερώθηκε στις 2/01/2022
Ο Προδιαβήτης είναι η πολύχρονη Ασυμπτωματική φάση, ανάμεσα στον Φυσιολογικό και στον Σ. Διαβητικό άνθρωπο.
Στη φάση του Προδιαβήτη είναι μειωμένη η ικανότητα των κυττάρων του σώματος να προσλάβουν την γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα, λόγω μειωμένης ευαισθησίας τους στην Ινσουλίνη (Ινσουλινοαντοχή), που είναι η υπεύθυνη ορμόνη για την είσοδο της γλυκόζης σε αυτά.
Αργότερα αρχίζει η επόμενη φάση, η φάση του εμφανούς Σ. Διαβήτη τύπου 2, που είναι η φάση όπου προστίθεται πέραν της Ινσουλινοαντοχής των κυττάρων του σώματος και η μειωμένη παραγωγής της Ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος.
Η φάση της μειωμένης παραγωγής Ινσουλίνης συμβαίνει λόγω του ότι εξαντλήθηκαν από την υπερπροσπάθεια τους να παράγουν μεγάλες ποσότητες της τα β-κύτταρα του παγκρέατος, στο προηγούμενο στάδιο του Προδιαβήτη.
Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης (Σ.Δ.) τύπου 2 είναι μία εξελισσόμενη σταδιακά, σε πολλά χρόνια, συνεχώς επιδεινούμενη μεταβολική νόσος, εξ’ αιτίας της οποίας παρουσιάζεται αυξημένη γλυκόζη στο αίμα.
Παρά το ότι υπάρχει κληρονομικό υπόβαθρο στον Προδιαβήτη, αυτός εμφανίζεται κυρίως σε παχύσαρκους ανθρώπους που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες “σκουπιδοφαγητού” που περιέχει καθαρή ζάχαρη και φρουκτόζη και επίσης πολλά κεκορεσμένα και trans λιπαρά (υδρογονωμένα υγρά λάδια) και ταυτόχρονα δεν βαδίζουν.
Στην παχυσαρκία, δημιουργείται χρόνια ήπια φλεγμονή που οδηγεί σε αντίσταση στην ινσουλίνη και Σ. Διαβήτη.
Περίπου το 35% των ηλικιωμένων έχουν Προδιαβήτη, όμως τελευταία τον εμφανίζουν ακόμη και παχύσαρκα παιδιά.
Επίσης υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να εμφανιστεί Προδιαβήτης- Διαβήτης σε γυναίκα που είχε παρουσιάσει Διαβήτη της Κύησης ή στο παιδί της.
Κατά τη διάρκεια της φάσης του Προδιαβήτη δημιουργούνται συχνά αθηροσκληρωτικές πλάκες στις αρτηρίες, οπότε αυξάνεται η πιθανότητα για έμφραγμα ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, οπότε ο Προδιαβήτης είναι παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακές νόσους (πέρα από παράγοντας κινδύνου για Σ. Διαβήτη).
Ο Προδιαβήτης σχετίζεται με το Μεταβολικό Σύνδρομο που περιλαμβάνει σπλαχνική εναπόθεση (και παθολογική λειτουργία) του λιπώδους ιστού και αντίσταση στην ινσουλίνη.
Για το ποιος θα πρέπει να ελεγχθεί για πιθανό Σ.Δ., ή Προδιαβήτη η ADA έχει ένα πολύ καλό εργαλείο, που βασίζεται στον κίνδυνο για Σ. Δ. ανάλογα με ορισμένους παράγοντες.
ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗΣ υπάρχει όταν:
1) η γλυκόζη νηστείας (IFG) είναι μεταξύ 100 και 125 mg/dL κατά την ΑDA (Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία), ή μεταξύ 110 και 125 mg/dL κατά τον WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας)
ή 2) όταν σε δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (IGT) 75 γραμμαρίων και έλεγχο στο 2ωρο η γλυκόζη είναι μεταξύ 140 – 199 mg/dL
ή 3) όταν η Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη (HBA1c) είναι μεταξύ 5.7-6.4% κατά την ΑDA ή μεταξύ 6-6.4% κατά τον WHO και το Αγγλικό Ινστιτούτο NICE.
Βλέπουμε ότι δεν υπάρχει ομοφωνία στο πως θα εντοπιστούν καλύτερα όσοι έχουν Προδιαβήτη, δηλαδή όσοι είναι αυξημένου κινδύνου να αναπτύξουν στο μέλλον Σ. Διαβήτη.
ADA, 2019 : http://care.diabetesjournals.org/content/42/Supplement_1/S13
Γι’ αυτό φαίνεται ότι ίσως είναι καλύτερα να χρησιμοποιείται μόνο η IGT, για την ανεύρεση των Προδιαβητικών.
Σε μια πρόσφατη μελέτη φάνηκε ότι καλύτερη συσχέτιση μεταξύ των προηγούμενων ορισμών του Προδιαβήτη και της σχετικής αύξησης του καρδιαγγειακού κινδύνου γίνεται με την Δοκιμασία Ανοχής Γλυκόζης (IGT). Η μελέτη έγινε σε περισσότερους από 1.600.000 ανθρώπους για διάστημα 9.5 χρόνων.
Σ’ αυτήν φάνηκε ότι σε ύπαρξη IGT η σχετική αύξηση, συγκριτικά με τους νορμογλυκαιμικούς, ήταν: Της Καρδιαγγειακής Νόσου: 30%, της Στεφανιαίας Νόσου: 20%, του Εγκεφαλικού: 20% και των Θανάτων από όλες τις αιτίες: 32%.
Σε άλλη πρόσφατη μελέτη φάνηκε ότι η διαγνωστική ακρίβεια της HbA1c και της IFG για τη διάγνωση του Προδιαβήτη είναι μειωμένη.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια του WHO, το 27% των πληθυσμών που μελετήθηκαν βρέθηκε να έχει Προδιαβήτη με μια τουλάχιστον μέθοδο. Αν στους ίδιους εφαρμόζονταν τα κριτήρια της ADA, το ποσοστό των Προδιαβητικών θα ανέβαινε στο 49%.
Ο Προδιαβήτης υπάρχει στο 27% των ελεγχθέντων με τα κριτήρια του WHO. a= 4.7% μεμονωμένη IFG / b= 24.4% μεμονωμένη IGΤ / c= 47.8% μεμονωμένη HbA1c .
Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗ
Ο θεμέλιος λίθος της θεραπείας είναι η μείωση του σωματικού βάρους στο φυσιολογικό.
Από το FDA δεν έχει εγκριθεί φαρμακευτική θεραπεία για τον Προδιαβήτη, όμως η χρησιμοποίηση Μετφορμίνης (π.χ. Glucophage) ή Ακαρβόζης (π.χ. Glucobay) μειώνει την πιθανότητα μελλοντικού Σ. Διαβήτη κατά 25-30%.
Η Μετφορμίνη (Metformin) σύμφωνα με τις οδηγίες της ADA (2022) μπορεί να χορηγηθεί και για ΠΡΟΛΗΨΗ του Σ. Διαβήτη είτε σε γυναίκες που είχαν Διαβήτη της Κυήσεως είτε σε ενήλικες με προδιαβήτη (ιδίως αν αν είναι 25 ως 60 ετών με Δείκτη μάζας σώματος >35 kg/m2, γλυκόζη νηστείας >110 mg/dL και A1C mg/dL >6.0%.
Ίσως, μελλοντικά (προσωπική άποψη), να χρησιμοποιούνται και οι αναστολείς SGLT2 (προστατεύουν τα β-κύτταρα του παγκρέατος από υπερκόπωση).
Η θεραπεία του Προδιαβήτη είναι ίδια με του Σ. Διαβήτη, όσον αφορά τη διατροφή και την άσκηση.
Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΜΕ ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗ Η ΔΙΑΒΗΤΗ
Με τις τελευταίες οδηγίες της ADA (Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία), οι αυστηρές μετρήσεις των ποσοτήτων των διαφορετικών τροφών δεν συστήνονται.
Μια εκδοχή διατροφής του διαβητικού αποτελεί η παλιά καλή μεσογειακή διατροφή με πολύ λιγότερο ελαιόλαδο, για να μειωθεί και να διατηρηθεί το σωματικό βάρος.
Περισσότερα για τη διατροφή υπάρχουν στο άρθρο ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Για τους διαβητικούς προτιμούνται φρούτα και λαχανικά με χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο. Αυτό είναι το γινόμενο της ποσότητας των υδατανθράκων (χωρίς να υπολογίζονται οι φυτικές ίνες) στο φρούτο ή το λαχανικό επί τον γλυκαιμικό δείκτη αυτού του φρούτου ή λαχανικού (διά 100).
Ο γλυκαιμικός δείκτης του τροφίμου μας λέει πόσο γρήγορα αυξάνει την γλυκόζη στο αίμα, 2 περίπου ώρες μετά την κατανάλωσή του.
Μεγαλύτερης σημασίας είναι η ποσότητα των υδατανθράκων στα τρόφιμα, αλλά πρέπει να ελέγχεται και ο γλυκαιμικός δείκτης του κάθε τροφίμου. Τα τρόφιμα με ψηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλούν ψηλότερη μεταγευματική υπεργλυκαιμία και ευκολότερη εξάντληση των β κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη.
Ότι έχει γλυκαιμικό δείκτη μεγαλύτερο από 70 πρέπει να καταναλώνεται σε ελάχιστες ποσότητες. Γλυκαιμικό δείκτη πάνω από 70 έχουν το ψωμί, (εκτός ορισμένων ειδικών ψωμιών), τα cornflakes, το popcorn, οι πατάτες, το καρπούζι, το πεπόνι, το άσπρο λασπωτό ρύζι, το μέλι και η γλυκοκολοκύθα.
Ότι έχει γλυκαιμικό δείκτη μεταξύ 55 και 70 επιτρέπεται μόνο σε μικρές ποσότητες όπως τα παντζάρια τα σταφύλια, ο ανανάς, οι μπανάνες, τα βερίκοκα, οι μαρμελάδες, τα αποξηραμένα σύκα, η ζάχαρη και ότι περιέχει ζάχαρη (δισακχαρίτης με ένα μόριο γλυκόζης και ένα μόριο φρουκτόζης) κ.λ.π.
Επίσης σημασία έχει και η μορφή του φαγώσιμου. Για παράδειγμα ο χυμός ενός μήλου έχει πολύ ψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη, από το ολόκληρο μήλο. Το σιτάρι που αλέθεται πάρα πολύ, έχει πολύ ψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη, από το χοντροαλεσμένο σιτάρι. Επίσης τα λεπτά και πολύ βρασμένα μακαρόνια έχουν πολύ ψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη, από τα παχύτερα και λίγο βρασμένα μακαρόνια. Τα ώριμα φρούτα έχουν πολύ ψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από τα άγουρα, γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγονται.
Επιτρέπεται η πρόσληψη απλών ζαχάρων (γλυκόζης, φρουκτόζης, γαλακτόζης), όπως αυτά υπάρχουν αυτούσια στα τρόφιμα και να αντιστοιχούν μέχρι το 10% των ημερησίων θερμίδων. Π.χ. 1 ποτήρι γάλα και 1 φρούτο περίπου την ημέρα.
Άλλες γλυκαντικές ουσίες όπως η Στέβια, η Σακχαρίνη, η Ασπαρτάμη επιτρέπονται ελεύθερα.
Τα αλκοολούχα ποτά που δεν “γλυκίζουν”, π.χ. ξηρό κρασί επιτρέπονται μόνο σε τόση ποσότητα ώστε η καθαρή αιθυλική αλκοόλη από το κάθε είδος ποτού, να μην ξεπερνά τα 20 γραμμάρια/ημέρα για τους άντρες και τα 10 γραμμάρια/ημέρα για τις γυναίκες και εφ’ όσον δεν είναι αυξημένα τα Τριγλυκερίδια. Επίσης δεν πρέπει να καταναλώνονται με άδειο στομάχι γιατί μπορεί να προκαλέσουν υπογλυκαιμία.
Περισσότερα για την θεραπεία των διαβητικών υπάρχουν στο άρθρο της ιστοσελίδας, η θεραπεία του Σ. Διαβήτη.
Γενικά:
1) Μειώνουμε τη λήψη φαγητού και ιδίως των κεκορεσμένων και trans λιπαρών, των γλυκών, της ζάχαρης και των τροφίμων με ψηλό γλυκαιμικό δείκτη, της φρουκτόζης και του αλκοόλ, αλλά και λαδιών (παρ’ όλο που τα μονοακόρεστα π.χ. ελαιόλαδο και τα πολυακόρεστα π.χ. αραβοσιτέλαιο δεν προκαλούν αθηροσκλήρωση, αυξάνουν το σωματικό βάρος).
Παράδειγμα πολύ καλής δίαιτας είναι η δίαιτα DASH και η Μεσογειακή Δίαιτα.
2) Αυξάνουμε τη λήψη φυτικών ινών (άπεπτοι υδατάνθρακες). Οι φυτικές ίνες καθυστερούν την απορρόφηση της γλυκόζης και μειώνουν την απορρόφηση των λιπών.
Θα πρέπει να λαμβάνονται σε ποσότητα μεγαλύτερη από 40 γραμμάρια ημερησίως, από τις οποίες οι μισές πρέπει να είναι διαλυτές.
Οι τελευταίες βρίσκονται κυρίως στα φασόλια, στις φακές, τα μπιζέλια, τον αρακά, τα κρεμμύδια, τα αμύγδαλα, τα δαμάσκηνα, τα πορτοκάλια, τα μήλα, τα αχλάδια και άλλα.
3) Αυξάνουμε την σωματική εργασία και ιδίως το βάδισμα ώστε κάθε βδομάδα να βαδίζουμε τουλάχιστον 20 χιλιόμετρα (με ταχύτητα περίπου 5 χιλιομέτρων την ώρα, διαιρεμένο σε 3 ως 5 φορές).
4) Χάνουμε βάρος τουλάχιστον 7% αρχικά και συνεχίζουμε μέχρι να φτάσουμε στο μέγιστο βάρος που αντιστοιχεί στο ύψος μας (ύψος επί ύψος, σε μέτρα, επί 25 / π.χ. 1.73 επί 1.73 επί 25 = το μέγιστο επιτρεπόμενο βάρος, σε κιλά).
5) Αν ο δείκτης μάζας σώματος είναι μεγαλύτερος από 35 (κιλά δια το τετράγωνο του ύψους, σε μέτρα) ή η ηλικία είναι μικρότερη από 60 ετών πιθανώς πρέπει να χορηγηθεί και Μetformine.
Συμπερασματικά:
O Προδιαβήτης οφείλεται σε γενετική προδιάθεση, στην υπερκατανάλωση φαγητού, στην καθιστική ζωή και στην επακόλουθη σπλαχνική παχυσαρκία (όπως και το Μεταβολικό Σύνδρομο).
Είναι φανερό ότι αν τρώμε λιγότερο και ποιοτικότερο φαγητό (καθόλου κεκορεσμένα και trans λιπαρά, καθόλου ζάχαρη και φρουκτόζη), τρώμε περισσότερες φυτικές ίνες, έχουμε φυσιολογικό βάρος και περπατούμε περισσότερο (από 20 χιλιόμετρα την εβδομάδα) μπορούμε να αποφύγουμε τον Προδιαβήτη, όπως και τον Σ. Διαβήτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
http://professional.diabetes.org/sites/professional.diabetes.org/files/media/dc_40_s1_final.pdf
