Για την ανάπτυξη, επιδιόρθωση, διατήρηση και την καλή λειτουργία των κυττάρων και του σώματος χρειάζεται η συνεχής τροφοδοσία του με θρεπτικά συστατικά, μέσα από μια υγιεινή διατροφή.

Τα θρεπτικά συστατικά από τη διατροφή χωρίζονται σε αυτά που χρειάζονται σε μεγάλες ποσότητες τα μακροθρεπτικά συστατικά (macronutrients) και αυτά που χρειάζονται σε ελάχιστες μόνο ποσότητες, τα μικροθρεπτικά συστατικά (micronutrients).

Τα μακροθρεπτικά συστατικά είναι οι υδατάνθρακες, τα λίπη και οι πρωτεΐνες και επιπλέον το νερό. (Αυτά προσφέρουν κυρίως Υδρογόνο, Οξυγόνο, Άνθρακα και Άζωτο)

Τα μικροθρεπτικά συστατικά είναι βιταμίνες και ανόργανα χημικά στοιχεία, που το σώμα δεν μπορεί να τα κατασκευάσει ή δεν μπορεί να τα κατασκευάσει σε επαρκείς ποσότητες, οπότε είναι απαραίτητη η λήψη τους από μια ισορροπημένη διατροφή.

## Οι βιταμίνες χωρίζονται στις λιποδιαλυτές βιταμίνες που είναι η Α, D, E, και K  και στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες.

molecule Cholecalciferol or vitamin D3

H ΒΙΤΑΜΙΝΗ D

Η βιταμίνη D ρυθμίζει την συγκέντρωση του Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου στο σώμα, οπότε χρειάζεται για την αναδόμηση (ενεργοποιεί τους οστεοκλάστες) και ανάπτυξη των οστών και δοντιών.

Επιπλέον δρα στο ανοσοποιητικό σύστημα (εγγενές και επίκτητο) και στη φλεγμονή, οπότε σε τιμές 25(OH)D > 30 ng/mL και ιδίως > 40 ng/mL μειώνει τους θανάτους σε όσους νοσηλεύονται από COVID 19.

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0239799

Η βιταμίνη D (2000 IU/μέρα) σε ανθρώπους μεγαλύτερους των 50-55 ετών, ίσως μειώνει τη μελλοντική εμφάνιση αρκετών αυτοάνοσων παθήσεων κατά 22%, μετά από 5 χρόνια χορήγησης. (Δρα σε κύτταρα της εγγενούς και επίκτητης ανοσίας, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση φλεγμονωδών κυτταροκινών, αυτοαντισωμάτων)

https://www.bmj.com/content/376/bmj-2021-066452

Επίσης δρα σε γονίδια που σχετίζονται με την ανάπτυξη των κυττάρων, στον κυτταρικό κύκλο και έχει και άλλες βιολογικές δράσεις, στο μυϊκό σύστημα, στο καρδιαγγειακό σύστημα, σε αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς (αυξάνει την παραγωγή Γλουταθειόνης) κλπ.

Η έλλειψη της βιταμίνης D σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο και αυξάνει την αρτηριακή πίεση, . Αυτή ρυθμίζει το ισοζύγιο ενδοκυττάριας και εξωκυττάριας (στο πλάσμα) Χοληστερίνης.

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnut.2022.829857/full

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8392689/

https://www.onlinejacc.org/content/70/1/89

https://www.acc.org/latest-in-cardiology/clinical-trials/2018/11/08/22/42/vital

Στο πιο πάνω σχεδιάγραμμα φαίνεται η αντίδραση του κυττάρου στις ελεύθερες ρίζες Οξυγόνου (ROS). Αυτές διεγείρουν το κύτταρο (κόκκινα βέλη) και αυτό με τη βοήθεια της βιταμίνης D, αντιδρά (πράσινα βέλη) μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος.

https://www.clinicaltherapeutics.com/article/S0149-2918(17)30235-7/fulltext#%20

Αυτή αυξάνει το Ασβέστιο του αίματος μέσω α) της απελευθέρωσης του από τα οστά (με τη βοήθεια των οστεοκλαστών) και β) μέσω της αυξημένης απορρόφησης του από το έντερο.

# Η έλλειψη της προκαλεί ραχίτιδα στα παιδιά, οστεοπόρωση και οστεομαλακία στους ενήλικες, αύξηση του κινδύνου από ιογενείς λοιμώξεις. Επιπλέον προκαλεί μυοσκελετικούς πόνους και στο αίμα μειώνει το Ασβέστιο και τον Φώσφορο και αυξάνει την αλκαλική φωσφατάση και την παραθορμόνη.

# Επίσης η βιταμίνη D δρα και στα καρδιακά μυϊκά κύτταρα και στα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων, έτσι η έλλειψη της προκαλεί δυσλειτουργία των αρτηριών, υπερτροφία της αριστερής κοιλίας κλπ.

https://www.onlinejacc.org/content/70/1/89

Η Βιταμίνη D είναι στην πραγματικότητα μια ομάδα λιποδιαλυτών στεροειδών με σπουδαιότερες τις D3 (Χοληκαλσιφερόλη) και την D2 (Εργοκαλσιφερόλη).

# Η βιταμίνη D συντίθεται στο δέρμα (D3) με την δράση της ηλιακής ακτινοβολίας, της υπεριώδους ακτινοβολίας ειδικότερα (χρειάζονται 15-30 λεπτά έκθεσης στον ήλιο κάθε μέρα).

Επιπλέον προσλαμβάνεται και μέσω της διατροφής (D2), κυρίως από τη σάρκα των λιπαρών ψαριών (π.χ. σαρδέλες, σολομός, ρέγκα, σκουμπρί) και ιδίως από το ήπαρ του μπακαλιάρου κλπ.

Δευτερευόντως από τα μανιτάρια, το γάλα, το τυρί, τον κρόκο του αυγού και άλλα.

Όμως είτε από το δέρμα είτε από τη διατροφή η βιταμίνη D είναι ανενεργή. Αυτή υδροξυλιώνεται πρώτα στο ήπαρ (όπου μετατρέπεται στην 25-hydroxyvitamin D [25(OH)D ή calcidiol)] και μετά στα νεφρά, όπου μετατρέπεται, με τη βοήθεια της Παραθορμόνης, στην ενεργή μορφή της που λέγεται Καλσιτριόλη ή 1,25-dihydroxyvitamin D [1,25(OH)₂D]. Η  Καλσιτριόλη συμπεριφέρεται σαν ορμόνη.

# Σε υποψία έλλειψης της, συνιστάται έλεγχος της στάθμης της 25-hydroxyvitamin D ή 25(OH)D στο αίμα, ιδανικότερα τον χειμώνα και αν χρειάζεται η χορήγηση συμπληρωματικής βιταμίνης, η δόση της πρέπει να εξατομικεύεται.

Προτιμάται η μέτρηση της 25 (ΟΗ) D και όχι της Καλσιτριόλης (1,25(OH)₂D) γιατί η τελευταία μειώνεται αφού έχει ήδη γίνει μεγάλη η έλλειψη της βιταμίνης D.

Η στάθμη της 25 (OH) D στο αίμα φυσιολογικά είναι > 30 ng/mL (ή 75 nmol/L)*. Όμως υπάρχει διχογνωμία, και άλλοι θεωρούν σαν φυσιολογικές τιμές για την υγεία των οστών τις > 20 ng/mL (ή 50 nmol/L). Η τελευταία τιμή καλύπτει τις ανάγκες του 97.5% του πληθυσμού.

* Ενδοκρινολογική Εταιρία (Endocrine Society):

https://academic.oup.com/jcem/article/96/7/1911/2833671

Πάντως οι τιμές της 25 (OH) D στο αίμα δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 50 ng/mL (ή 125 nmol/L).

https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/

# Δυστυχώς η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία ευνοεί τη δημιουργία καρκίνου του δέρματος, οπότε προτιμάται η λήψη της στις πιο κάτω αναφερόμενες ποσότητες, με τη διατροφή.

# Η συνιστώμενη συνήθης ημερήσια δόση (RDI) της βιταμίνης D είναι, σε μg (ή mcg), σε υγιείς ανθρώπους > 4 ετών: 20 μg (ή 800 IU).

[< 1 έτους: 10 μg (ή 400 IU) ιδίως αν θηλάζουν αποκλειστικά / 1-4 ετών: 15 μg (ή 600 IU) / εγκυμονούσες και θηλάζουσες: 15 μg (ή 600 IU)]

# Η μέγιστη επιτρεπόμενη δόση της (UL) είναι 100 μg (4000 IU) (για ηλικίες > 19 ετών).

https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/

Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ ΚΑΙ ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

### Πάντα προτιμάται η λήψη των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων από τα φαγητά, εκτός και αν υπάρχει ανεπάρκεια τους στο σώμα, οπότε μπορεί να ληφθούν και από συμπληρώματα.

# Παράδειγμα πολύ καλής δίαιτας είναι η παλιά Κρητική Μεσογειακή Δίαιτα με την προσθήκη περισσότερων ψαριών και του ήπατος τους όσον αφορά τη επαρκή λήψη βιταμίνης D.

Η ισορροπημένη υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά (τουλάχιστον 400 γραμμάρια την ημέρα). Επίσης περιλαμβάνει όσπρια, δημητριακά και ρύζι, χωρίς αποφλοίωση (π.χ. σιτάρι, βρώμη, καστανό ρύζι, κινόα), ψάρια και θαλασσινά, αυγά (3-7 κρόκοι /εβδομάδα ανάλογα με τον άνθρωπο), γάλα και γιαούρτι με λίγα λιπαρά,  ξηρούς καρπούς (άψητους και ανάλατους), κολοκυθόσπορους και ηλιόσπορους (άψητους και ανάλατους), πουλερικά (χωρίς το δέρμα), ελαιόλαδο κλπ.

Τα γαλακτοκομικά πρέπει να έχουν ελάχιστα μόνο λιπαρά, ο δε καφές και το τσάι επιτρέπονται με μέτρο.

# Ταυτόχρονα η διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ μόνο ποσότητες κόκκινου κρέατος, οινοπνευματωδών και επεξεργασμένων τροφίμων και καθόλου trans λιπαρά, επεξεργασμένους υδατάνθρακες, ζάχαρη και αλάτι.