Ενημερώθηκε στις 8/4/2020

Για το κυρίως άρθρο που αφορά τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 πατήστε: εδώ

Ποια ΘΑ είναι ΤΕΛΙΚΑ η θνητότητα*¹ από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 που προκαλεί τη νόσο  COVID-19 ?

Η θνητότητα σε όλη τη γη εκτιμάται*² ότι ίσως θα κυμανθεί στους ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ τώρα στο 6.5% αλλά αργότερα θα μειώνεται συνεχώς, όταν γνωρίζουμε πόσοι πραγματικά έχουν μολυνθεί από τον ιό ανά αναλογία του συνολικού πληθυσμό και πόσοι τελικά θα πεθάνουν από αυτόν (ο θάνατος μπορεί να συμβεί ακόμη και μέχρι και 8 εβδομάδες από το πρώτο σύμπτωμα).

Η θνητότητα σε ΟΛΟ τον πληθυσμό, εξαρτάται: Από την αναλογία ΟΛΩΝ που έχουν μολυνθεί από τον ιό (αν εξετασθεί*³ στο τέλος της επιδημίας το σύνολο του πληθυσμού ή αντιπροσωπευτικό δείγμα του) και από το πόσοι τελικά θα πεθάνουν από αυτόν, από την χορήγηση άμεσα με το πρώτο σύμπτωμα αποτελεσματικών φαρμάκων*⁴, από την ηλικία*⁵, από την συνύπαρξη ορισμένων παθήσεων*⁶, από το φύλο*⁷, από τη δράση των πολιτικών, από το σύστημα υγείας της κάθε χώρας, από γονιδιακές διαφορές, από τις συνήθειες του πληθυσμού, από ατυχείς συγκυρίες κλπ.

Η ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ Σ’ ΑΥΤΗΝ

α) ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΟΠΟΥ Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΑΡΧΙΣΕ ΝΩΡΙΣ

Στις χώρες που άρχισε η επιδημία ΝΩΡΙΣ όπως η Κίνα αρχικά και η Νότιος Κορέα (λίγο αργότερα), όπου τώρα ο αριθμός των νέων καθημερινών κρουσμάτων είναι πολύ μικρός, ίσως εμφανίζεται ακριβέστερα το ποσοστό των θανάτων ανά επιβεβαιωμένα εργαστηριακά*³ κρούσματα.

(Στην Κίνα, στις αρχές Φεβρουαρίου η θνητότητα ήταν 5.8% στην επαρχία Hubei, ενώ έξω από αυτήν ήταν 0.7%).

Το ποσοστό θνητότητας στους ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ, εκτιμάται*² ότι ίσως θα είναι (με τα δεδομένα του πρωινού της 28^ης Μαρτίου) στην μεν Κίνα 4.5%, στη δε Νότια Κορέα 1.9%.

Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν την πραγματική θνητότητα στο σύνολο του πληθυσμού? ΟΧΙ !!

Ο λόγος είναι ότι δεν γνωρίζουμε την πραγματική μόλυνση (συμπτωματικοί + ασυμπτωματικοί + ελαφρώς συμπτωματικοί) όλου του πληθυσμού.

Οι έλεγχοι σήμερα γίνονται στην πλειονότητα των χωρών, μόνο αν επιπλέον του πυρετού ή/και του βήχα παρουσιαστεί δύσπνοια (λόγω της παγκόσμιας έλλειψης των αντιδραστηρίων για την εξέταση RT-PCR*³).

β) ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΟΠΟΥ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΤΑΙ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥΣ

Σε χώρες που διενεργούνται πολύ περισσότερες εξετάσεις*³, αναλογικά με τον πληθυσμό, ακόμη και στους ελάχιστα συμπτωματικούς, όπως είναι η Ισλανδία και η Γερμανία, το ποσοστό θανάτων φαίνεται είναι πολύ μικρότερο !

Η εκτιμώμενη*² θνητότητα ίσως θα είναι στην Ισλανδία 1.14% και στη Γερμανία 2.12%.

γ) ΟΜΩΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΧΩΡΕΣ ΟΠΟΥ Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΕΧΕΙ ΞΕΦΥΓΕΙ

Στις χώρες όπου δυστυχώς η επιδημία έχει “ξεφύγει”, όπως στην Ιταλία και στην Ισπανία, η θνητότητα σε όσους παρουσιάζουν πυρετό, βήχα και δύσπνοια εκτιμάται*² ότι ίσως θα είναι για την Ιταλία 13% !! και για την Ισπανία 11% !!

Αργότερα όμως θα μειωθεί το ποσοστό αν ληφθούν τα αυστηρά μέτρα κατ’ οίκον περιορισμού που λήφθηκαν στην επαρχία Hubei και επιπλέον το πραγματικό ποσοστό θα είναι πολύ μικρότερο αν μπουν στη συνάρτηση όλοι όσοι έχουν μολυνθεί (συμπτωματικοί και ασυμπτωματικοί).

未标题-13

δ) ΕΛΛΑΔΑ – ΚΥΠΡΟΣ

Στην Ελλάδα η θνητότητα στους ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ εκτιμάται*² ότι θα είναι 6.9% (με τα δεδομένα του πρωινού της 8^ης Απριλίου).

Με το σωστότερο τρόπο για την Ελλάδα, η θνητότητα στους ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ εκτιμάται ότι θα είναι 6.7%*².

Στην Κύπρο η θνητότητα στους ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ εκτιμάται*² ότι θα είναι 3.14% (με τα δεδομένα του πρωινού της 8^ης Απριλίου). Με το σωστότερο τρόπο για την Κύπρο, η θνητότητα στους ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ εκτιμάται ότι θα είναι 3.44%*².

Όμως και στις 2 χώρες η θνητότητα θα μειωθεί σε 14 μέρες, όταν αρχίσουν να αποδίδουν τα μέτρα κατ’ οίκον περιορισμού που λήφθηκαν.

Επιπλέον το πραγματικό ποσοστό θα είναι πολύ μικρότερο αν μπουν στη συνάρτηση όλοι όσοι έχουν μολυνθεί (συμπτωματικοί και ασυμπτωματικοί).

ε) Στο Ισραήλ η εκτιμώμενη*² θνητότητα είναι μόνο 1%.

Σ’ αυτό βοηθά και μια εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο που εντοπίζει μέσω του GPS, σε ποιους χώρους βρέθηκε τις προηγούμενες 14 μέρες ένας θετικός στον κορωνοϊό.

Όποιος κατέβασε την ειδική εφαρμογή στο κινητό του, ενημερώνεται αν έχει βρεθεί σε κοντινή απόσταση την ίδια χρονική στιγμή με τον θετικό στον κορωνοϊό.

Έτσι όσοι ειδοποιηθούν αυτοαπομονώνονται για 14 μέρες, για προστασία των συγγενών τους και των άλλων ανθρώπων !!

ΕΤΣΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΩΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ, ΙΣΩΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ 0.5% (αν οι ασυμπτωματικοί και λίγο συμπτωματικοί που έχουν τον ιό είναι 20πλάσιοι από όσους φτάνουν στο νοσοκομείο)  !!

Η πραγματική θνητότητα θα φανεί αργότερα, όταν γνωρίζουμε ΟΛΟΥΣ που έχουν μολυνθεί με τον ιό στον πληθυσμό, με έλεγχο σε όλους για την ύπαρξη αντισωμάτων κατά του συγκεκριμένου κορωνοϊού ή έστω έλεγχο σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού !!

Ο έλεγχος θα γίνει π.χ. σε αντιπροσωπευτικό δείγμα πληθυσμού π.χ. 5.000 (?) ανθρώπων, μόνο που θα μπουν στο δείγμα όλες οι ηλικίες και όχι μόνο οι μεγαλύτεροι των 18 ετών όπως κάνουν οι εταιρίες δημοσκοπήσεων προεκλογικά.

ΑΝ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΑΡΧΙΣΟΥΜΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ*⁴ ΑΜΕΣΑ, ΜΟΛΙΣ ΑΡΧΙΣΟΥΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ Η/ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΗΧΑ (ΠΡΙΝ ΝΑ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΔΥΣΠΝΟΙΑ), ΤΟΤΕ ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ΟΤΙ Η  ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ  ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ-ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ, ΙΣΩΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ 0.3% !!

Τελικά θα πρέπει να το πάρουμε απόφαση, ότι θα ζήσουμε και με αυτόν τον ιό, όπως και με όλους τους άλλους ιούς που είχαμε από παλιότερες εποχές.

Πάντως σε κάθε κρίση η επιστήμη βελτιώνεται. Η διαφορά είναι ότι τώρα η επιστήμη είναι πολύ καλύτερη και πιστεύω ότι σύντομα θα βρεθεί και θεραπεία και εμβόλιο.

Να ευχόμαστε ότι θα μεταλλαχθεί προς το καλύτερο για μας ο ιός, ώστε να καταλήξει τελικά σαν τους άλλους κορωνοϊούς που προκαλούν απλό κρυολόγημα.

Μας έλαχε να ζούμε, ατυχώς, ιστορικές μέρες !!

ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΙΟΥ

1^ο Σενάριο: Αν η θνητότητα αφορά το 0.1% του ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ, τότε οι θάνατοι σε περίπτωση πανδημίας (μόλυνση του 65% του πληθυσμού, λόγω έλλειψης αντισωμάτων απέναντι σ’ αυτόν), ίσως να είναι 6.500 και θα αφορούν κυρίως τους άνω των 60 ετών ή/και όσους έχουν ορισμένες χρόνιες παθήσεις (ή καπνίζουν ή είναι παχύσαρκοι).

2^ο  Σενάριο: Αν η θνητότητα βρεθεί τελικά να είναι στο 0.5% του ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ, τότε οι θάνατοι σε περίπτωση πανδημίας (μόλυνση του 65% του πληθυσμού) ίσως να είναι 32.500 (!!) και θα αφορούν κυρίως τους άνω των 60 ετών ή/και όσους έχουν ορισμένες χρόνιες παθήσεις (ή καπνίζουν ή είναι παχύσαρκοι).

#### Συνεπώς έχει τεράστια σημασία να ΜΗΝ νοσήσουμε όλοι μαζί ώστε να επαρκέσουν οι μονάδες εντατικής θεραπείας και το νοσηλευτικό προσωπικό και επιπλέον να μην συμβούν θάνατοι γιατρών-νοσηλευτών.

ΑΥΤΟ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΙΣΩΣ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ή ΕΧΟΥΝ ΧΡΟΝΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ, ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΒΡΕΘΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ή ΕΜΒΟΛΙΟ

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

*¹ ## Θνητότητα (Infection ή Case Fatality Rate ή IFR ή CFR) = Αριθµός θανάτων από κορωνοϊό SARS-CoV-2 ανά αριθµό νοσούντων από κορωνοϊό SARS-CoV-2 = Η πιθανότητα θανάτου από όσους έχουν τη νόσο.

Η Θνητότητα μπορεί να διαχωριστεί σε:

Α) Case Fatality Rate ή CFR = Αριθμός θανάτων από κορωνοϊό SARS-CoV-2 ανά αριθµό νοσούντων από κορωνοϊό SARS-CoV-2 = Η πιθανότητα θανάτου σε όσους έχουν ΕΜΦΑΝΗ (ελεγμένη με PCR) τη νόσο.

Η θνητότητα CFR θεωρείται οριστική όταν καταγραφεί η έκβαση όλων των κρουσμάτων (ανάρρωση ή θάνατος). Αυτή μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, όταν αρχίζουν να ελέγχονται και άνθρωποι με λίγα ή καθόλου συμπτώματα.

Β) Infection Fatality Rate ή IFR = Αριθµός θανάτων από κορωνοϊό SARS-CoV-2 ανά αριθµό Ασυμπτωματικών + νοσούντων από κορωνοϊό SARS-CoV-2 = Η πιθανότητα θανάτου σε όσους έχουν μολυνθεί (με έλεγχο αντισωμάτων) από τη νόσο.

## Θνησιμότητα (Crude Mortality Rate ή CMR) = θάνατοι από κορωνοϊό SARS-CoV-2 ανά 100.000 πληθυσμού (νοσούντων και μη) = Ο κίνδυνος θανάτου ανά 100,000 ανθρώπων από COVID 19, σε συγκεκριμένη περιοχή και συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. 

Η Θνησιμότητα αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, όσο κυκλοφορεί ο ιός και θα έχουμε το τελικό αποτέλεσμα όταν μολυνθεί το 70% του πληθυσμού. Ίσως τότε (final Crude Mortality Rate) αυτή να κυμανθεί στο 0.5-1% (ή 1:133) του πληθυσμού.  

Σε όσους είναι μικρότεροι των 65 ετών, ίσως αυτή τελικά να είναι 0.225% (1:400) και σε όσους είναι κάτω των 65 και δεν έχουν υποκείμενο νόσημα (ούτε είναι παχύσαρκοι ή καπνιστές) ίσως να να είναι 0.0 25% (ή 1:4.000)  

*² ΠΩΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΚE ΑΥΘΑΙΡΕΤA Η ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ

# Ο σωστότερος τρόπος είναι να υπολογίσουμε τους θανάτους ανά επιβεβαιωμένα κρούσματα ΠΡΙΝ 9 μέρες (τόσος είναι περίπου ο μέσος όρος από την εισαγωγή στο νοσοκομείο μέχρι τον θάνατο)

(Αυτό είναι σωστότερο για χώρες όπως η Ελλάδα που η εισαγωγή στο νοσοκομείο δεν γίνεται με την έναρξη των πρώτων συμπτωμάτων, αλλά με την έναρξη της δύσπνοιας.)

# Άλλος τρόπος υπολογισμού των μελλοντικών θανάτων είναι οι σημερινοί θάνατοι + οι εκτιμώμενοι μελλοντικοί θάνατοι όσων βρίσκονται σήμερα σε μονάδα εντατικής θεραπείας.

(Οι τελευταίοι υπολογίστηκε αυθαίρετα ότι θα κυμαίνονται περίπου στο 50%.)

# Τελικά οι 2 τιμές υπολογισμού είναι κοντά, έτσι έβγαλα το μέσο όρο τους.

 Οι θάνατοι όσων βρίσκονται σε μονάδα εντατικής θεραπείας υπολογίστηκαν αυθαίρετα ότι θα κυμαίνονται περίπου στο 50%.

Το ποσοστό 50% είναι ΑΥΘΑΙΡΕΤΟ και εξαρτάται από την ηλικία και τις συνυπάρχουσες παθήσεις του ασθενούς (δες πιο κάτω) και το σύστημα υγείας κάθε χώρας.

Επιπλέον το ποσοστό των θανάτων όσων βρίσκονται σήμερα σε μονάδα εντατικής θεραπείας εξαρτάται και από την ηλικιακή επιλογή που δυστυχώς είναι αναγκασμένοι να κάνουν οι γιατροί στις χώρες όπου η επιδημία έχει “ξεφύγει” (π.χ. Ιταλία, Ισπανία) όπου και “γονάτισε” το σύστημα υγείας.

Ενδεχομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποσοστό 30% θανάτων όσων βρίσκονται σήμερα σε μονάδα εντατικής θεραπείας, αλλά αυτό δεν θα καλύπτει τις χώρες όπου φαίνεται ότι “έχει ξεφύγει” ή “θα ξεφύγει” η επιδημία, ούτε και τις φτωχές χώρες.

*³ α) Η διάγνωση γίνεται με την RT-PCR (Reverse Transcriptase Polymerase Chain Reaction) που ανιχνεύει το RNA του ιού σε ρινοφαρυγγικά επιχρίσματα.

β) Ο έλεγχος στο τέλος της επιδημίας θα γίνει με την ύπαρξη αντισωμάτων κατά του συγκεκριμένου κορωνοϊού σε όλον τον πληθυσμό ή έστω έλεγχο σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του !!

Επιπλέον, πρέπει να ελέγχεται η ύπαρξη αντισωμάτων και σε ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό ώστε να φανεί αν μπορούν να εργάζονται.

*⁴ π.χ. Υδροξυ-Χλωροκίνη+Αζυθρομυκίνη, Remdesivir, Favipiravir, αντισώματα κατά του ιού (από αναρρώσαντες ή κατασκευασμένα στο εργαστήριο), ίσως Κολχικίνη για πρόληψη επιπλοκών, Tocilizumab (σε όσους βρίσκεται βαρειά πνευμονία και ψηλή IL-6) για αποκλεισμό της δράσης της Ιντερλευκίνης 6 (του συνδρόμου καταιγιστικής απελευθέρωσης κυτοκινών ή CRS)  κλπ.

*⁵ ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑ ΝΟΣΟΥΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ:

0-9 ετών: 0%

10-29 ετών%: 0.2%   0%

30-39 ετών: 0.2%

40-49 ετών: 0.4%   0.3%

50-59 ετών: 1.3%   1%

60-69 ετών: 3.6%   3.2%

70-79 ετών: 8%   11.8%

80+ ετών: 14.8%   19.2%

Τα ποσοστά των θανάτων στους ηλικιωμένους, πιθανώς είναι αυξημένα και λόγω της επιλογής που είναι αναγκασμένοι να κάνουν οι γιατροί μεταξύ ηλικιωμένων και νεώτερων ασθενών (λόγω μη επάρκειας κρεβατιών στις ΜΕΘ και φαρμάκων από τη μια και έλλειψης γιατρών από την άλλη).

*⁶ ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ:

Καμία πάθηση: 0.9%

Καρκίνος: 5.6%

Υπέρταση: 6%

Χρόνια αναπνευστική νόσος: 6.3%

Σ. Διαβήτης: 7.3%

Καρδιαγγειακές παθήσεις: 10.5%

(Το 75% είναι σε ανθρώπους με προϋπάρχουσες παθήσεις)

*⁷ Το ποσοστό των θανάτων ανάλογα με το φύλο, σε εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα ήταν 1.7 Άντρες προς 1 Γυναίκα (Άντρες 4.7% και Γυναίκες 2.8%).

Η διαφορά πιθανώς οφείλεται στο ότι οι γυναίκες που καπνίζουν είναι λιγότερες από τους άντρες όπως και στο ότι διαφέρουν τα γονίδια τους (π.χ. έχουν χρωμοσώματα ΧΧ, ενώ οι άντρες έχουν ΧY).

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.worldometers.info/coronavirus/

https://ourworldindata.org/coronavirus

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/index.html

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/guidance-prevent-spread.html

https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china

https://www.ecdc.europa.eu/en/geographical-distribution-2019-ncov-cases

https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/

https://www.thelancet.com/coronavirus

https://www.nejm.org/coronavirus

https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMe2002387

https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2002032

https://science.sciencemag.org/content/early/2020/03/13/science.abb3221.abstract